در حمايت از آرمان فلسطين:
موافق ژنو، مخالف ديوار
اتی ين باليبار، آبراهام سگال، ماری
نوئل تيبو، پی ير ويدال ناکه و ...
يادداشت مترجم:
جمعيت فرانسوی trop c’est trop (ديگر از حد گذشته است!) که
آن را کسانی چون »اتی ين باليبار« و »پی ير ويدال ناکه« در
دفاع از آرمان فلسطين و در راه برقراری صلحی عادلانه بين اسرائيل
و فلسطين تأسيس کرده اند بيانيه ای انتشار داده که در لوموند
۲۵ فوريه ۲۰۰۴ چاپ شده است. موضوع بيانيه يکی »پروژهء
توافق صلح ژنو« است و ديگری کشيدن ديواری ظاهراً به بهانهء جلوگيری
از نفوذ مبارزان فلسطينی به داخل اسرائيل و در واقع برای تصرف هرچه
بيشتر زمين ها و زندگی را بر فلسطينی ها هرچه سخت تر کردن تا مجبور
به ترک فلسطين شوند*. »توافق صلح ژنو« به ابتکار يوسی بلين
(Yossi Beilin) وزير سابق آموزش و پرورش اسرائيل در کابينهء باراک
و رهبر يک سازمان دست چپی در اسرائيل از يک طرف و ياسر عبد ربه
(Yasser Abd Rabbo) وزير سابق در دولت تشکيلات خودمختار فلسطين
از طرف ديگر پيشنهاد شده است. اين طرح نه پيشنهادی رسمی، بلکه
چنان که اعلام شده از سوی »جامعهء مدنی« مطرح گرديد. دربارهء
اين پروژه و کارآيی آن بحث های موافق و مخالف زياد بين خود فلسطينی
ها و نيز خود اسرائيلی ها درگرفت. دولت شارون البته آن را کاملاً
رد کرد ولی دولت فلسطين در عين آنکه تأييد نکرد، اما از نزديک
آن را تعقيب کرد و در مراسم اعلام آن در ژنو (که به پيشنهاد و
کمک دولت سويس صورت گرفت) برخی از شخصيت های نزديک به ياسر عرفات
حضور داشتند.
به نظر ما، با توجه به معادلهء نابرابری که قضيهء فلسطين در آن
افتاده، فلسطينی ها که محروم از همه چيز در برابر دشمنی برخوردار
از همه چيز قرار گرفته اند، چاره ای جز اين ندارند که با شهامت
حيرت انگيزشان در مقاومت، از مهم ترين دستآوردهای ۵۰ سال مبارزهء
خود که همانا شخصيت سياسی مستقل شان، متبلور در سازمان آزادی بخش
فلسطين، دفاع کنند و نگذارند که سرنوشتشان را آمريکا و اسرائيل
که به اصطلاح »جامعهء بين الملل« خوانده می شوند، در غياب
آنان تعيين کنند. تا کنون ده ها بار امپرياليست ها خواسته اند
آرمان فلسطين را به خاک بسپارند، هيچ يک از صدها قطعنامهء ملل
متحد را که به سود فلسطين بوده به اجرا در نياورده اند، و به مرور
زمان دارند تمام خاک فلسطين را به نفع اشغالگران می بلعند، رهبر
اين ملت و رئيس جمهور آن را دو سال است در خانه اش زندانی کرده اند
و آحاد افراد اين ملت ستمديده را در معرض انواع تحقيرهای روزمره
قرار می دهند ... با همهء اين ها، امروز به برکت مبارزهء عادلانه
و پيگيرانه شان بيش از هر زمان ديگر از سوی نيروهای مبارز و توده
های زحمتکش در سراسر جهان حمايت می شوند.
بيانيه ای که در زير ترجمه اش را می خوانيد يکی از صدها بيانيه ای
ست که در حمايت ازمقاومت فلسطين فقط در فرانسه منتشر می شود:
»ابتکار ژنو« هم با ديوار در تضاد
کامل قرار دارد و هم با اقدامات خشونت آميزی که به عمد، پيش از
شروع ساختمان ديوار و همزمان با آن صورت گرفته و می گيرد: هزاران
خانه را در ساحل غربی و نوار غزه ويران کرده اند؛ ده ها هزار
درخت زيتون را از ريشه کنده اند؛ صدها نفر را طی عمليات قتل های
هدفمند کشته اند و قربانی های »جانبی« فراوان برجا گذاشته اند؛
جاده هايی را به کلی قطع کرده و روستاهايی را به خفقان کشانده اند.
بازکردن درهای صلح با کشيدن ديواری که افق را بر همه چيز می بندد
در تقابل قرار دارد، همچون تقابل خيال با واقعيت و تقابل اميد
با بن بست. اما آيا بايد به خاطر اين واقعيت دردناک، »ابتکار
صلح ژنو« را کم اهميت جلوه داد؟
بين دو نفری که مبتکر و امضا کنندهء اين پروژه هستند عدم تقارنِ
دوگانه ای وجود دارد. ياسر عبد ربه که به تشکيلات خود مختار فلسطين
نزديک است خلقی را نمايندگی می کند که زير يوغ اشغال منکوب شده
است، حال آنکه يوسی بلين که در جناح چپ حزب کار (اپوزيسيون کنونی
دولت شارون) قرار دارد عضوی ست از جامعهء اسرائيل که طرف مسلط
نزاع است.
نقاط قوت - و هم نقاط ضعف - ابتکار ژنو از اينجا ست که منشأ
آن شخصيت های سياسی ای هستند که در قدرت مشارکت ندارند. اما اين
طرح توافق که به نحوی وسيع مورد حمايت نيروهای صلح طلب و شخصيت های
سياسی و اعضای مؤثر در جامعهء مدنی در چند کشور اروپايی قرار گرفته
در يک وضعيتِ منجمد شده و به بن بست افتاده شکافی پديد می آورد
و در مرکز بحث و کنکاشی قرار می گيرد که حول چشم اندازهای صلح پس
از دورهء شارون ـ بوش دور می زند. از هم اکنون آنچه در کارزار
انتخاباتی رئيس جمهوری آمريکا و نيز آنچه در جامعهء اسرائيل می
گذرد امکان اين تصور را فراهم می آورد که به پس از دورهء شارون ـ
بوش بينديشيم و اينکه آينده ای از نوع ديگر امکانپذير باشد.
به نظر ما بايد از ابتکار ژنو، مبانی و ترکيب آن جانبداری کرد،
از محتوای آن حمايتی انتقادی نمود و برخی از تعابير مبهم آن را
با احتياط پذيرفت و تدقيق نمود. حمايت انتقادی ای که به تأييد
متن در کليت آن نمی انجامد و در کنار مضامين روشن (مثلاً اهداف
امضا کنندگان و ساز و کارهای کنترل و مداخله جهت اجرای توافق) بر
کاستی ها و موارد مبهم انگشت می گذارد: از جمله به رسميت شناختن
مسؤوليت اسرائيل در فاجعهء فلسطينيان در ۱۹۴۸ و تضمين برابری
حقيقی شهروندان يهودی و عرب اسرائيلی در حقوق شان.
از اين انتقادات گذشته، ما فکر می کنيم که شايسته است از ديناميسم
صلح و گفتگويی که اين پروژهء توافق ترغيب می کند و بر می انگيزد
بی دريغ حمايت شود. کسانی هستند که به نحوی نمايشی در رسانه
های گروهی از اين ابتکار پشتيبانی کردند، در حالی که هرچه می توانستند
انجام دادند تا آن را به امری غير ممکن بدل سازند. ما چنين موضع
گيری های متناقض و پی در پی را جدی نمی گيريم.
اين متن که مسلماً به حد کمال نيست و بنا بر اين قابل ارتقاء است
امروز فرصتی ست برای تأمين آينده. اما حال را فراموش نکنيم. ما
که پشتيبان فلسطينی های تحت اشغال و ستمديده هستيم نمی توانيم اين
ديوارِ تبعيض نژادی را بپذيريم که آنان را محبوس می کند و در تنگنا
می گذارد و از فضای حياتی قلمرو محصورِ فلسطينی ها هر روز بيش
از پيش می کاهد. در عين حال ما به وضعيت اسرائيلی ها نيز که زندانی
يک منطق نظامی پوچ شده اند می انديشيم، زيرا ديوارهای بلند و موانع
الکتريکی نمی توانند از عمليات انتحاری وحشتناک جلوگيری به عمل آورند.
همانطور که »نقشهء راه« به سرعت رنگ باخت و پژمرد، اين ديوار
- که خود واقعيتی سخت و نشانهء توهمی خطرناک و امنيت پرست است،
می تواند »توافق ژنو« را به فريب و به رؤيايی باطل برای طرفداران
شکست خوردهء صلح تبديل کند.
به علاوه ما فکر می کنيم که ضروری ست طرفِ اسرائيلی توافق رسماً
ظلمی را که به ملت فلسطين وارد آمده بپذيرد، و اعلام نمايد که
آماده است قطعنامه های سازمان ملل متحد را در بارهء اصلی که حق بازگشت
آوارگان را به رسميت می شناسند به اجرا درآورد. اينکه اين اصل
چگونه پياده شود به مذاکرات صلح آينده تعلق دارد.
در لحظهء حاضر، ما خواستار آن ايم که يک مداخلهء بين المللی فوری
از ساختنِ ديوار جلوگيری به عمل آورد و قسمت هايی را که تا کنون
در شرقِ خطِ سبز ساخته شده از ميان بردارد. از آنجا که ديوار
با پروژهء ابتکاری ژنو در تناقض مطلق قرار دارد و در صحنهء عمل
نافی آن است، کليهء کسانی که به خصوص در اروپا از اين پروژهء
توافق پشتيبانی می کنند بايد در مخالفت با ساختن ديوار بسيج شوند.
فشارها و مداخله های عمومی برای متوقف کردنِ اين فاجعه ضروری
ست، اما برای آنکه به صلح و آشتی فرصتی داده شود بايد طرفين نزاع
که به دو طرف مذاکره برای صلح بدل شده اند به يکديگر اعتماد نمايند.
نخستين جمله ای که در مقدمهء توافق ژنو آمده اين است که طرفين تأکيد
می کنند که »مصمم اند به ده ها سال درگيری و نزاع پايان دهند تا
در يک همزيستی مسالمت آميز و احترام متقابل و در امنيتی مبتنی بر
صلحی عادلانه، پايدار و سراسری بسر برند و به يک آشتی تاريخی دست
يابند«. اگر شمار کسانی که چنين هدفی دارند به حد کافی باشد،
اين امری ست قابل تحقق.
(ترجمه برای انديشه و پيکار)
