در مراسمی که کميتهء ضد سنگسار به مناسبت فرارسيدن‮ ‬۸‮ ‬مارس،‮ ‬روز جهانی زن،‮ ‬در پاريس برگزار کرد،‮ ‬پوران بازرگان سخنان زير را ايراد نمود‮:‬
‮ ‬
روز جهانی زن را به شما و همهء مبارزان راه آزادی و برابری زن در ايران و جهان تبريک می گوييم‮. ‬نزديک به دو قرن مبارزه برای رفع ستم جنسی از زن با افت و خيزهای فراوان همراه بوده و بدون شک دستاوردهای بزرگی به همراه داشته،‮ ‬ولی روابط پدرسالاری همراه با مناسبات طبقاتی و افکار عقب ماندهء مذهبی و سنتی هميشه در کمين بوده اند تا اين دستاوردها را پس بگيرند و راه را بر هر پيشرفتی سد کنند‮. ‬هنوز راه درازی برای فايق آمدن بر ستم جنسی در پيش داريم و مسلم است که تنها با آگاهی،‮ ‬با اتحاد حد اکثر مبارزان و با جديت و عقلانيت و شکيبايی می توان بر قرن ها ستم اجتماعی تاريخی‮ ‬غلبه کرد‮. ‬ما شاهد عرصه هايی از اين مبارزه در ايران،‮ ‬به ويژه از‮ ‬۲۵‮ ‬سال پيش،‮ ‬هستيم که زنان در خط مقدم جبهه همواره رزميده اند و نارضايتی و اعتراض خود را به اشکال مختلف از جمله عليه حجاب اجباری نشان داده اند‮.‬
طی نزديک به دو قرن،‮ ‬زنان و به ويژه در کشورهای پيشرفته،‮ ‬در عرصه های مختلف مبارزه کردند‮. ‬بد نيست اشاره کنيم که مثلاً‮ ‬در فرانسه که يکی از پيشروترين کشورها در اين عرصه بوده از‮ ‬۱۸۳۷‮ ‬که نخستين بار کلمهء فمينيسم به کار رفت و يا کسی مانند‮ ‬فلورا تريستان‮ (‬۱‮) ‬مبارزهء زنان برای کسب حقوق خويش را در آثارش تئوريزه کرد و با وجود چندين انقلاب سياسی و اجتماعی که زنان مشارکت فعالی در آن داشتند و با وجود تجربهء کمون پاريس در‮ ‬۱۸۷۱‮ (‬۲‮)‬،‮ ‬زمانی که در اواخر قرن‮ ‬۱۹‮ ‬مسألهء حق رأی زنان مطرح شد احزاب دست راستی در پارلمان فرانسه آن قدر به مخالفت خود با اين طرح ادامه دادند تا اينکه سرانجام در‮ ‬۱۹۴۵،‮ ‬به دنبال آزادی فرانسه از چنگال نازيسم و نفوذ فوق العادهء کمونيستها،‮ ‬اين حق به رسميت شناخته شد،‮ ‬يعنی تثبيتِ‮ ‬اين حق به شکرانهء بيش از صد سال مبارزه محقق شد يا مثلاً‮ ‬حق جلوگيری از آبستنی و قانونی شدنِ‮ ‬سقط جنين،‮ ‬سرانجام در‮ ‬۱۹۷۵‮ ‬و اساساً‮ ‬با آراء نمايندگان چپ پارلمان،‮ ‬قانونِ‮ »‬سيمون ويل‮« (‬وزير دولت دست راستی وقت‮) ‬تصويب شد نه با آرای خود احزاب راست‮! ‬اين حقيقتی تاريخی ست که مبارزه برای رفع ستم جنسی از زنان همواره با مبارزهء نيروهای چپ که برای رفع ستم طبقاتی و تحقق برابری اجتماعی فعاليت کرده اند عجين بوده است‮.‬
در سال های گذشته،‮ ‬مراسم بزرگداشت‮ ‬۸‮ ‬مارس را يکبار به زنان افغانستان و يکبار به زنان فلسطين تقديم کرديم و امسال اين مراسم را به زنان ستمديده و مبارز عراق هديه می کنيم که به ويژه در شرايطی بسيار سخت و سرنوشت ساز بسر می برند‮.‬
در کشور همسايهء ما عراق،‮ ‬هم موارد مشترک فراوان در عرصهء مسائل زنان می يابيم و هم طبيعتاً‮ ‬موارد ويژه‮. ‬وجود جامعهء مردسالار و تلاش برای فرودست نگه داشتنِ‮ ‬زنان با اتکاء به نهادهای مذهبی و تفسيرهای دگم و عقب مانده،‮ ‬در عراق نيز بيداد می کند‮. ‬درجريان تحولات سياسی و اجتماعی،‮ ‬زنان بارها به ميدان آمده اند و پا به پای گسترش مدرنيسم،‮ ‬حقوق انسانی و برابر خود را در سطوح مختلف مطالبه کرده اند‮. ‬اما به رغم پيشرفت هايی در اين موارد،‮ ‬به محض اينکه شرايط بر طبقات حاکم و مردسالار تنگ شده حقوق زنان را لگدمال کرده اند و امروز يکی از خطرناک ترين حالات را که در تاريخ عراق شايد به اين وسعت کمتر سابقه داشته،‮ ‬شاهديم‮.‬
اکنون به برخی از نقاط اوج مبارزات زنان و مشارکت‮ ‬شان در مبارزات اجتماعی که صدای آن ها را به گوش ديگران رساند می پردازيم‮: ‬در‮ ‬۱۹۴۳‮ ‬که عراق در اشغال نيروهای انگليسی بود و فقر و قحطی مواد‮ ‬غذائی اکثريت جامعه را فراگرفته بود تظاهرات وسيع زنان برای تأمين نان رخ داد و در همين دههء‮ ‬۴۰‮ ‬ميلادی،‮ ‬پس از پيروزی متفقين بر فاشيسم و اوجگيری گرايش عمومی به انديشه های چپ و انتشار کتاب های سوسياليستی،‮ ‬آرمان آزادی زن قدم های بزرگی برداشت،‮ ‬از جمله روی آوردن وسيع دختران به دانشگاه ها و رواج بی حجابی در بين مردم به ويژه در شهرها‮.‬
سقوط سلطنت در‮ ‬۱۹۵۸‮ ‬با کودتای عبدالکريم قاسم که با پشتيبانی وسيع مردم همراه شد و هنوز،‮ ‬در مجموع،‮ ‬مورد احترام نيروهای دمکرات و مترقی عراق است،‮ ‬با توجه به حضور فعال حزب کمونيست در جامعه،‮ ‬دستاوردهايی برای زنان وجود داشت‮. ‬در اين دوره است که زنان در سراسر عراق و از جمله در کردستان به مبارزهء سياسی و حزبی پيوستند،‮ ‬چنانکه در سرکوب های مکرری هم که عليه مخالفين از جمله کمونيست ها مثلاً‮ ‬در موصل پيش آمد،‮ ‬زنان قربانيان و زندانيان سياسی فراوان دادند‮. ‬در همين مرحله بود که قدرت روحانيت کاستی گرفت و جالب توجه اينکه شهر نجف يکی از مراکز مهم فعاليت کمونيست ها گشت‮. ‬زنان در زمينه های ادبيات و تحصيلات عالی و هنر نمونه های برجسته ای آفريدند که يکی از آنان خانم نازک الملائکه است که از بنيانگذاران شعر مدرن عرب محسوب می شود‮. ‬همينطور در تئاتر،‮ ‬در سينما چهره های درخشانی بروز کردند‮. ‬امروز شمار زنان نويسنده و شاعر و نقاش عراقی که آثارشان در اروپا شناخته شده به ده ها نفر می رسد‮.‬
روی کار آمدن رژيم بعث که حزبی ناسيوناليست و لائيک بود و با توجه به جو عمومی که در سال های‮ ‬۶۰‮ ‬و‮ ‬۷۰‮ ‬در دنيا حاکم بود می خواست خود را دست کم در حرف مترقی نشان دهد،‮ ‬قوانينی وضع شد که طبق‮ »‬گزارش يونيسف در بارهء زنان و کودکان عراق‮« (‬۱۹۹۳‮) ‬زنان را از حق کامل شهروندی برخوردار می شناخت‮. ‬در مجلس ملی از‮ ‬۲۵۰‮ ‬عضو،‮ ‬۲۷‮ ‬نفر زن بودند و شبکهء گسترده ای برای اتحاديهء عمومی زنان عراق داير گشت‮. ‬قانون اساسی‮ ‬۱۹۷۰‮ ‬برابری زن و مرد و وجود فرصت های برابر را بدون تبعيض،‮ ‬برای آنان به رسميت می شناخت‮. ‬در قانون کار مادهء‮ ‬۷۱‮ ‬دستمزد برابر در مقابل کار برابر برای زن و مرد تعيين شد‮. ‬زنانی که کارمند دولت بودند در صورت زايمان،‮ ‬از يک سال تعطيلی با حقوق برخوردار بودند‮. ‬درآمد زن مستقل از درآمد شوهر تلقی می شد و از اين قبيل‮... ‬و بالاخره قوانين مربوط به خانواده از سلطهء قوانين مذهبی خارج شد و شهروند کشور اگر می خواست می توانست بدون توجه به قوانين مذهبی‮ (‬سنی يا شيعی،‮ ‬کاتوليک يا‮ ...) ‬که بدان تعلق داشت خانواده تشکيل دهد‮. ‬
اما کارآيی چنين قوانينی تا آنجا بود که منافع ديکتاتور و طبقه حاکم ايجاب می کرد‮. ‬اگر حکومت در شرايط دشواری قرار می گرفت قوانين روی کاغذ می ماند‮. ‬اگر شهروند موضعی مخالفِ‮ ‬حکومت می گرفت از همهء حقوق قانونی اش محروم می گشت‮. ‬بدين ترتيب بود که وقتی بين ايران و عراق اختلافی بروز می کرد ايرانی تبارها تاوان اش را می پرداختند و صدها هزار نفر ايرانی تبار که در شهرهای مختلف عراق از چند نسل پيش اقامت داشتند و برخی حتی فارسی نمی دانستند،‮ ‬به عنوان ايرانی و ستون پنجم دشمن تلقی شده از کشور اخراج می گشتند‮ (‬در سال های اخير فهميده ايم که همه جای دنيا کمابيش چنين است‮. ‬نمونه اش برخورد آمريکا با ايرانی ها و اعراب و يا فرانسه با ايرانی ها در سال های‮ ‬۸۰‮ ‬که برای رفتن به آلمان هم بايد اجازهء خروج می گرفتيم‮). ‬مرد اگر به اصطلاح عراقی الاصل نبود،‮ ‬بايد زنش را که عراقی بود طلاق دهد‮. ‬مرد عراقی هم از جمله با دريافت پول تشويق می شد که از زن ايرانی اش جدا شود و طرف محکوم ناگزير بود هرچه را که داشت رها کرده به ايران تبعيد گردد‮. ‬اين ستم شوونيستی بارها تکرار شده و زنان قربانی آن بوده اند‮. ‬هشت سال جنگ با ايران هزاران زن و کودک را بی سرپرست کرد و هزاران نفر را به خاک سياه نشاند و داغدار نمود‮. ‬بعد از آن حمله به کويت پيش آمد و از جمله،‮ ‬کشتار صد هزار سرباز عراقی که در حال عقب نشينی از کويت بودند و باز مادران و کودکان داغدار و بی سرپرست‮. ‬در اين باره به همين اشاره بسنده کرده به وضع کنونی اشاره هايی می کنيم‮:‬
ستم بزرگی که کمتر سخنی از آن به ميان می آيد بيش از ده سال بايکوت و محاصرهء اقتصادی ست و بمباران مستمر مناطق استراتژيک عراق توسط هواپيماهای آمريکايی و انگليسی،‮ ‬آن هم با موافقت سازمان ملل‮. ‬اين نه تنها فقر و محروميت و بيکاری و ناامنی را دامن زد،‮ ‬بلکه هرچه بيشتر رژيم را به اعمال فشار بر حلقهء ضعيف جامعهء مردسالار،‮ ‬يعنی زنان،‮ ‬واداشت به طوری که بسياری از حقوقی که سابقاً‮ ‬برای زنان به رسميت شناخته شده بود در عمل پس گرفته شد‮. ‬رژيم صدام که زير فشار تحريم اقتصادی و نظامی و مالی و بازرگانی قرار داشت به برافراشتن شعارهای اسلامی روی آورد‮. ‬بر پرچم کشوری که اساساً‮ ‬لائيک معرفی شده بود الله اکبر نقش بست‮. ‬رژيم بر طايفه گری و سنت های قبيلگی و حمايت از سنی ها در برابر شيعيان و کردها متکی گشت،‮ ‬چنان که چند همسری و برخی سنت های متروک ضد زن دوباره رايج گشت‮. ‬محاصرهء اقتصادی رژيم را در تنگنا گذاشت ولی راه را چارطاق برای تعصب مذهبی و طايفه گری که در مسير تاريخی جامعه تضعيف شده بود دوباره گشود‮. ‬از اين بايکوت بيشترين رنج را تودهء زحمتکش به خصوص زنان و کودکان تحمل کردند‮. ‬از ده ها سال پيش،‮ ‬هزاران نفر از عراقيان در تبعيد بسر می بردند،‮ ‬اين بار موج ميليونی مهاجرت و دربدری آغاز شد که هنوز هم ادامه دارد‮. ‬ده ها رمان و داستان کوتاه که زنان روشنفکر و هنرمند عراقی راجع به رنج زنان در سال های جنگ و بايکوت در همين سال های اخير نوشته اند در دست است‮.‬
لوموند‮ ‬۷‮ ‬فوريه‮ ‬۲۰۰۴‮ ‬در گزارش مفصلی از جمله می نويسد‮:‬
خانم امل سويدان،‮ ‬۴۶‮ ‬ساله،‮ ‬پزشک،‮ ‬متخصص تغذيه،‮ ‬در سال‮ ‬۱۹۹۸‮ ‬پژوهشی دربارهء آثار فيزيکی تحريم اقتصادی بر زنان بغداد انجام داد‮. ‬از‮ ‬۴۶۰۰‮ ‬زن و دختر که گروه مطالعاتی او معاينه کردند و وزن و قد آن ها را سنجيدند معلوم شد که‮ ‬۱۶‮ ‬درصد از آن ها که سن شان بين‮ ‬۱۰‮ ‬تا‮ ‬۱۴‮ ‬سال بود از‮ »‬سوء تغذيهء حاد‮« ‬رنج می بردند و‮ ‬۴۱‮ ‬درصد از آنها از‮ »‬سوء تغذيهء مزمن‮« ‬که باعث شده قد آن ها از حد متوسط کوتاه تر باشد‮. ‬جنس مذکر کمتر دچار اين کمبود بوده زيرا سرِ‮ ‬سفرهء خانواده از‮ ‬غذا نصيب بيشتری می برند‮.‬
اشارهء کوتاهی هم به وضع زنان کردستان عراق می کنيم‮: ‬وجود جنگ بين دولت مرکزی و کردها از يک طرف و نزاع و رقابت بين دو جريان قبيلگی بارزانی و طالبانی از طرف ديگر،‮ ‬اوضاع پيچيده ای برای زنان کرد به وجود آورده که بسيار دردناک است‮. ‬ديده شده که تماس بين يک زن کرد با قبيله يا اردوی مخالف‮ (‬حتی اگر اين تماس حالت تعرض و تجاوز به زن داشته‮) ‬باعث می شود که آن زن يا دختر محکوم به مرگ شود‮. ‬مواردی اتفاق افتاده که دختر را افراد خانواده اش در حال خواب،‮ ‬خفه کرده اند‮! ‬تازه پس از سال‮ ‬۱۹۹۱‮ ‬که زير نظر سازمان ملل متحد وضع جديدی در کردستان عراق دائر شده و اين منطقه از بسياری فشارها و قحطی ها و بمباران های آمريکايی که بقيهء مناطق عراق دچار آن بوده اند برکنار بوده،‮ ‬وضع در مورد زنان بهبود چندانی نيافته است‮. ‬برای نمونه در سال‮ ‬۱۹۹۲‮ ‬تعداد‮ ‬۳۳۷۲‮ ‬زن در کردستان طوماری رابرای کسب حقوق اوليه شان امضا کردند که تا يک سال بعد تعدادشان به‮ ‬۳۰‮ ‬هزار نفر رسيد‮. ‬برای آنکه پيشنهادها بتواند در پارلمان کردستان مطرح شود بايد‮ ‬۱۰‮ ‬نمايندهء پارلمان از دو حزب حاکم هم آن را امضا می کردند‮. ‬در سال‮ ‬۱۹۹۳‮ ‬تعداد‮ ‬۳۵‮ ‬نماينده وابسته به اتحاد ميهنی‮ (‬طالبانی‮) ‬آن را امضا کردند،‮ ‬ولی از حزب دموکرات‮ (‬بارزانی‮) ‬کسی امضا نکرد به اين بهانه که‮ »‬حالا وقتش نيست‮«. ‬البته تلاش زنان کرد متوقف نشده ولی از اينکه به جايی رسيده باشد هم اطلاع نداريم‮.‬
باری،‮ ‬حملهء امريکا‮ - ‬انگليس و سقوط رژيم بعثی درهای جهنم را،‮ ‬بدتر از پيش،‮ ‬به روی کل کشور،‮ ‬به ويژه زنان،‮ ‬گشود‮. ‬گزارش هايی که از اوضاع آشفتهء کشور اشغال شدهء عراق در اينجا و آنجا منتشر می شود‮ ‬غير از خشونت بی حدی که سربازان اشغالگر بر مردم اعمال می کنند و در اين کار تجربهء سرکوب های وحشتناک ويتنام و فلسطين را تکرار می کنند‮ (‬از جمله تخريب خانه ها و‮ ...) ‬و زنان و کودکان را به وحشت دائم و محروميت از حد اقلِ‮ ‬زندگی مبتلا کرده اند و ناامنی را چنان گسترش داده اند که زنان را‮ ‬غالباً‮ ‬خانه نشين کرده،‮ ‬به درون چادر و حجاب رانده اند‮. ‬ستم جنسی در چنين اوضاع بحرانی کاراتر و براتر از هميشه و همراه با توجيهات مذهبی و سنتی،‮ ‬زنان عراق را زير ضربات خردکنندهء خود قرار داده است‮.‬
اشغالگران که به نام استقرار دمکراسی در عراق،‮ ‬دست به اين جنايت بزرگ قرن زدند جنايتکاری را که در مقايسه با خودشان کوچک بود،‮ ‬از ميان برداشتند و خود بدتر جايگزين آن شدند‮. ‬به جای استقرار حقوق شهروندی،‮ ‬در کشوری که قرن ها سابقهء همزيستی اقوام و مذاهب داشت،‮ ‬بلافاصله سراغ‮ ‬مناسبات قبيلگی رفتند‮ (‬چنانکه انگليس ها سال گذشته در بصره مرتکب شدند‮) ‬و با تقسيم کشور به طوايف مذهبی و قومی،‮ ‬کشور را که در جنگ دوم خليج‮ (‬۹۱‮) ‬به مرحلهء ماقبل صنعتی به عقب رانده شده بود امروز به مناسبات اجتماعی ملوک الطوايفی مذهبی رانده اند‮. ‬دولت موقت دست نشاندهء آمريکا حتی قوانين مربوط به خانواده را که در زمان صدام همه جا تابع مذهب نبود،‮ ‬مذهبی کرده است‮. ‬لوموند در گزارش خود می نويسد‮: ‬در‮ ‬۱۳‮ ‬ژانويه چند صد نفر از زنان عراقی دست به تظاهرات زدند تا به قانون جديد خانواده که به ويژه ارتجاعی ست و دولت آمريکا ظاهراً‮ ‬آن را از فتوای آيت الله سيستانی اخذ کرده اعتراض نمايند‮. »‬سازمان آزادی زنان عراق‮« ‬يک طومار در سطح بين المللی منتشر کرده و اين طرح قانونی‮ »‬آزادی کُش،‮ ‬زن ستيز،‮ ‬و تجدد ستيز‮« ‬را محکوم می نمايد‮. ‬امضا کنندگان طومار اعلام کرده اند که با اين قانون،‮ »‬تبعيض جنسی در اماکن عمومی‮« ‬اجباری می شود،‮ ‬در حالی که تعدد زوجات امری عادی و مجاز تلقی می گردد،‮ ‬سنگسار عليه زنانی که به زنا متهم شوند دوباره برقرار می شود و رفت و آمد آزادانهء زنان ممنوع می گردد‮.‬
اعتراضاتی که در عراق به خصوص از طرف زنان و همين طور در مجامع بين المللی عليه اين طرح صورت گرفته باعث شده که ظاهراً‮ ‬آن را ملغی کنند ولی مبارزه در اين زمينه نيز ادامه دارد‮.‬
ما نهايت همدردی خود را با زنان عراق،‮ ‬از جمله زنان کرد،‮ ‬که زير ستم سخت مردسالارانه‮ (‬چه با بهانه های مذهبی و چه با سنت های عشايری‮) ‬بسر می برند،‮ ‬اعلام می کنيم و معتقديم که دست کم انعکاس فرياد و خواست های آنان نخستين وظيفهء ما در قبال خواهران ستمديدهء ما ست‮. ‬مگر نه اين است که‮ ‬۸‮ ‬مارس سمبل مبارزهء جهانی برای رهايی زنان است؟

‮------------------------‬
۱‮- ‬فلورا تريستان‮ ‬(Flora Tristan)‮ ‬زن و سياستمدار فرانسوی‮ (‬۱۸۴۴‮-‬۱۸۰۴‮)‬،‮ ‬پدرش يک اشرافزادهء پرويی بود و مادرش فرانسوی‮. ‬وی همسر آندره شازال‮ (‬گراور ساز معروف‮) ‬بود و مادرِ‮ ‬نقاش مشهور فرانسوی گوگن‮ ‬(Gauguin)‮. ‬فلورا يکی از پيشگامان فمينيسم در فرانسه است که‮ [‬دريک کشور کاتوليک‮] ‬برای حق طلاق مبارزه می کرد‮. ‬غير از کتاب Périgrénations d’une paria ‮(‬سفرهای زنی مطرود‮ - ‬۱۸۳۸‮)‬،‮ ‬کتاب‮ ‬Unité ouvrière‮ ‬‮(‬وحدت کارگری‮ - ‬۱۸۴۳‮) ‬را نوشت و در گشودن راه به سوی سوسياليسم انترناسيوناليستی کوشيد‮ (‬برگرفته از فرهنگ روبر،‮ ‬جلد دوم‮).‬
۲‮- ‬پس از چند انقلاب و چند بار بازگشت ارتجاع،‮ ‬اين،‮ ‬کمون پاريس بود که نظام جمهوری را در فرانسه تثبيت کرد و طرحی نو از دنيايی بهتر درافکند‮: »‬آزادی،‮ ‬برابری،‮ ‬برادری‮«‬،‮ ‬جدايی‮ ‬دستگاه دين از دولت،‮ ‬دموکراسی مستقيم و‮ ‬غيربوروکراتيک،‮ ‬حق عزل نمايندگان،‮ ‬ارتش مردمی به جای ارتش حرفه ای،‮ ‬حقوق برابر زنان و مردان،‮ ‬آموزش لائيک اجباری و رايگان،‮ ‬لغو تبعيض بين زن مجرد و‮ ‬غيرمجرد،‮ ‬لغو تبعيض بين کودک مشروع و‮ »‬نامشروع‮«‬،‮ ‬به آتش کشيدن گيوتين‮ (‬سمبل مجازات اعدام‮)‬،‮ ‬اشاعهء آزادانهء هنر‮... ‬چنين بود نخستين حکومت کارگری که به گفتهء مارکس اصولش جاودانه است و آن ها را نمی توان از بين برد‮.‬
در زير،‮ ‬ترجمهء شعری را می آوريم که در پی‮ ‬سخنرانی فوق و باز در همبستگی با زنان عراق،‮ ‬جميلهء ندائی قرائت کرد‮:‬

آرزوها‮...‬

از شاعر عراقی،‮ ‬خانم ريم قيس کُبّه

به تصادف،
وقتی توپ ها به خوابی کوتاه فرو رفته بودند
در فاصله ی ميان دو جنگ،
‮ ‬با هم آشنا شديم
رؤيای هردومان اين بود که‮ ‬
‮ ‬گورستان ها
‮ ‬به صحنه ی رقص بدل شوند
تو گفتی‮: »‬از اميدهامان آنچه ويران شده
‮ ‬باز سر بر آسمان خواهد افراشت‮«.‬
و من گفتم‮: ‬توپ ها مرده اند،
‮ ‬جنگ ها تا ساليان دراز در خواب خواهند ماند‮«.‬
اما تندتر از صفير يک گلوله
‮ ‬ارتشی از برابرمان گذشت‮. ‬
بين‮ ‬غربت
‮ ‬و زمزمه ی عاشقانه مان
‮ ‬در نوسان ايم
و دراين خيال که‮: ‬
‮ »‬آه،‮ ‬ای کاش خمپاره ها به نخل بدل می شدند‮!«‬
لحظه ای کوتاه،
و جنگ سوم مان درگرفت‮.‬
ديگر جايی برای آرزوها نيست‮:‬
تو خاموشی را شغل خويش کرده ای
و من فاجعه را حرفه ام‮.‬
‮----------------------------‬
*‮ ‬از کتاب حرف های زنان عراق،‮ ‬فاجعه ی عراق به قلم زنان‮« ‬تأليف خانم انعام کچه چی
Inaam Kachachi: Paroles d’Irakiennes
Le drame irakien écrit par des femmes.
Editions: Le serpent à Plumes, Paris 2003.
اين کتاب گلچينی ست از آثار ادبی حدود‮ ‬۲۰‮ ‬تن از زنان عراق‮ (‬رمان،‮ ‬داستان کوتاه و شعر‮) ‬که در سال های اخير نوشته شده است و در آن ها از اوضاع مشقت بار زندگی و ستم هايی که بر مردم و به ويژه بر زنان رفته،‮ ‬چه در کل دورهء صدام حسين،‮ ‬و چه طی ده سال محاصره ی اقتصادی و حملات مداوم هواپيماهای آمريکايی و انگليسی سخن گفته شده است‮. ‬نويسندگان به سبک خويش از مردسالاری و نابرابری حقوق بين زن و مرد نيز که ريشه ی عميق در سنت ها دارد انتقاد کرده اند‮.‬

انتشارات انديشه و پيکار‮ ‬ ‮ ‬www.peykarandeesh.org