سخنان پاپ و حملهء او به اسلام و خردگرايی

بخشی از گزارش لوموند ۱۴ سپتامبر ۲۰۰۶
نوشتهء هانری تنک Henri Tincq

در ايالت باوير آلمان، پاپ بنديکت شانزدهم «بيماری های مهلک» دين و عقل را تقبيح کرد.
پاپ به ميراث عصر روشنگری نيز حمله کرد، زيرا به نظر او بيماری خردگرايی هم کم تر زيانبار نيست، بلکه بيماری های دين را تغذيه و تقويت می کند.

در عصر جديد تاکنون ديده نشده است که يک پاپ اينقدر آيه از قرآن نقل کند و از «جهاد» سخن به ميان آورد.
پاپ بنديکت شانزدهم در دانشگاه راتيسبن، در ايالت باویِر (آلمان) که خود از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۷ تدريس می کرده، در ۱۲ سپتامبر، پشت تريبون آمفی تئاتری پر از استادان و دانشوران از «بيماری های مهلک» دين سخن گفت و «جنگ مقدس» [جهاد] را تقبيح کرد و آن را مخالف نص قرآن (که می گويد: «هيج اکراه و اجباری در دين نيست» [لا اکراه فی الدين] و «حتی مخالف ذات الهی» دانست.
اگر پاپ ژان پل دوم در جستجوی گفتگو با دنيای اسلام بود، اما بنديکت شانزدهم جدال فکری را ترجيح می دهد. وی با لحنی تاحدی تحريک آميز به دوره ای در قرن چهاردهم اشاره کرد که امپراتوران مسيحی قسطنطنيه در تقابل با مجتهدين مسلمان قرار داشتند: امپراتور مانوئل دوم پالئولوگ در ۱۳۹۱ به طرف مقابل خود گفته بود: «به من نشان بدهيد که محمد چه چيز جديدی آورده است. خواهيد ديد که آنچه او آورده جز چيزهايی بد و غير انسانی نيست، مانند دفاع از آئينی که او آورده با شمشير». اين نقل قولی ست از مانوئل دوم، اما اينکه پاپ آن را تکرار کند تکان دهنده است.
چندی پيشتر، در يکی از موعظه های خود، وی «انتگريسم» را متهم کرده، آن را «بيماری» دين و تلاش برای «مسخ چهرهء خداوند از طريق کينه و تعصب» دانسته بود. وی تأکيد کرده بود «امروز مهم است که صريحاً بگوييم که به چگونه خدايی باور داريم و با يقين چهرهء انسانی دين را تبليغ کنيم».
اما به نظر پاپ بيماری های «عقل» [خردگرايی] هم کم تر زيانبار نيست، بلکه بيماری های دين را تغذيه و تقويت می کند.
پاپ به ميراث عصر روشنگری نيز حمله می کند که علم را به جايی می کشاند که به جستجوی «تفسيری از جهان برآيد که درآن خدا به چيزی زايد و بيهوده بدل می شود». پاپ تعجب کنان اظهار می دارد: «اما نتيجه نه آن است که انتظار داشتند»!
خردگرايی، اثبات گرايی (پوزيتويسم) و علم به پرسش های انسان درباره منشأ پيدايش خويش، درباره زندگی و مرگ خويش پاسخ نمی دهند. انسان نمی تواند تبديل شود به چيزی که جز «نتيجهء تصادفی تکامل» نيست. اسلاميسم، داروينيسم، اينها هستند دشمن. و نيز «آته ايسم (بيخدايی) مدرن» که پاپ آن را با ترس از اعتقاد به خدا يکی می داند. پاپ استدلال را معکوس می کند ومی گويد: «اين خدا ست که ما را از ترسِ جهان و اضطرابِ انسان در برابر خلأ هستیِ خويش نجات می دهد.»
...
(ترجمه برای انديشه و پيکار)